VN-rapporteur eist einde VS-blokkade tegen Cuba

Al meer dan zes decennia knijpt Washington Cuba af met een blokkade die ook derde landen meesleurt. VN-rapporteur Alena Douhan was ter plaatse en concludeert zonder omwegen dat deze blokkade moet verdwijnen. Cuba ondergaat de langstdurende blokkade uit de wereldgeschiedenis. Volgens Noam Chomsky is “de hysterische obsessie van Washington om Cuba te verpletteren sinds 1959 een van de vreemdste fenomenen in de moderne geschiedenis”. Men spreekt van blokkade en niet van embargo, omdat ook andere landen verhinderd worden om met Cuba zaken te doen. Jaar na jaar wordt deze VS-blokkade in de VN weggestemd met een overgrote meerderheid, maar toch weet Washington van geen wijken. 

Katrien De Muynck - REDH-Belgium

Speciale VN-rapporteur
Enkele dagen geleden was Alena Douhan, de speciale rapporteur van de Mensenrechtenraad van de VN, op bezoek in Cuba. Op 21 november riep zij in een persconferentie in Havana op tot het beëindigen van het kluwen aan extraterritoriale maatregelen waaruit de commerciële, financiële en economische blokkade van de VS tegen Cuba bestaat. 
Ze deed dat bij de presentatie van het voorlopige verslag van haar bezoek. Ze wees er ook op dat deze maatregelen van de VS-regering in strijd zijn met de basisbeginselen van het internationaal recht, de vrije handel tussen landen en het Handvest van de Verenigde Naties. Ze vormen een ernstige belemmering voor de mensenrechten van de bevolking van het eiland.
Zij constateerde dat de VS blokkade ook gevolgen heeft voor derde landen en hun organisaties. De druk van de VS zorgt ervoor dat ook zij de dwangmaatregelen tegenover Cuba naleven. Het gevolg is dat de handelsbalans van het eiland het afgelopen jaar naar schatting meer dan vijf miljard dollar in het rood ging, dat is een kleine 5 procent van het bnp. 
Dat vormt een belemmering voor elke normale economische, sociale en menselijke ontwikkeling. Zo is de Cubaanse overheid niet in staat om het elektriciteitsnetwerk te onderhouden en te renoveren. Ook het onderhouden van de toevoer van drinkwater en het onderhoud van de wegen komt in het gedrang. Er zijn onvoldoende middelen om een degelijke huisvesting voor iedereen te voorzien.
Dat heeft ook te maken met het feit dat wisselstukken en bouwmaterialen vaak van heel ver moeten aangevoerd worden, wat ze duurder maakt en waardoor ze ook onnodig lang onderweg zijn. Douhan wees op die extra beperkingen die het gevolg zijn van de plaatsing van Cuba op de Amerikaanse lijst van staten die terrorisme ondersteunen. Dat belemmert een effectieve deelname aan de wereldmarkt. 
Eventuele transacties worden duurder door de toeslagen die moeten worden betaald als compensatie voor het hoge risico dat de banksector daarbij loopt. De VS heeft de banksector al meermaals zwaar bestraft omdat die transacties met Cuba uitvoerde. Zo betaalde BNP Paribas in juni 2014 een boete van maar liefst 8,9 miljard dollar voor het illegaal verwerken van transacties voor landen onder VS-sancties, waaronder Cuba. Ook geld opsturen vanuit het buitenland komt onder druk, door de sluiting van kantoren van de bedrijven die zich hiermee bezig houden. 
De rapporteur wees er op dat hoewel in principe medicijnen en medische hulpmiddelen met minder dan 10 procent Amerikaanse componenten ingevoerd kunnen worden, dit in de praktijk niet zo loopt. Dat heeft onder meer te maken met de overname van farmaceutische bedrijven door Amerikaans kapitaal. Ook voor geneesmiddelen die in Cuba zelf kunnen worden aangemaakt ontbreken vaak de grondstoffen. Dit vertaalt zich onder meer in een tekort aan 69 procent van de basisgeneesmiddelen. 
Medische onderzoeken kunnen niet meer gebeuren omdat de reactievloeistoffen ontbreken of omdat er geen wisselstukken aangekocht kunnen worden voor de toestellen. Het gevolg van dit alles is een daling van de levensverwachting in Cuba, dat voorheen een koploper was in de regio, en onschatbare menselijke kosten in alle aspecten van het dagelijks leven in het land.
De rapporteur stelde vast dat ook de Cubaanse internationale medische samenwerking in andere regio's onder druk wordt gezet. Dat vormt een inbreuk op het recht op gezondheid van veel gemeenschappen waar Cubaanse gezondheidswerkers ingezet werden. In de afgelopen decennia gebeurde dat in 165 landen. 
Dat komt volgens Douhan neer op een onaanvaardbare chantage en inmenging in de aangelegenheden van andere staten.

Samenwerking is nodig
Douhan vatte het als volgt samen. Cuba wordt zwaar getroffen door de gevolgen van natuurrampen, de effecten van de klimaatverandering, de economische crisis als gevolg van de COVID-19-pandemie en interne uitdagingen. Die situatie wordt zwaar verergerd door de unilaterale sancties van de VS, waardoor voor de Cubaanse bevolking de uitoefening van de mensenrechten wordt belemmerd.
Ondanks dit sombere beeld erkende zij de inspanningen van de Cubaanse regering om de gevolgen van de blokkade maatregelen te verzachten, vooral voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
“In een tijd waarin geen enkel land in de wereld geïsoleerd kan leven en samenwerking nodig is om gemeenschappelijke uitdagingen aan te gaan, heeft de blokkade tot doel Cuba van de rest van de wereld af te sluiten en daarom moet zij zo snel mogelijk worden beëindigd”, concludeerde zij.

Het afgewerkt rapport wordt in september 2026 besproken in de Mensenrechtencommissie van de VN.